Επισημάνσεις προς τον χρήστη του καταλόγου

Ο ιστορικός χρονολογικός κατάλογος των εκδόσεων της Εστίας ακολουθεί την καταγραφή του Κυριάκου Ντελόπουλου, που κυκλοφόρησε το 1985, για τα πρώτα εκατό χρόνια του οίκου, επαυξημένου με τα βιβλία που κυκλοφόρησαν έκτοτε και μέχρι τα τέλη του 2010. Οι τίτλοι παρουσιάζονται εδώ σε ηλεκτρονική μορφή, κατ’ αρχήν σε χρονολογική σειρά, με δυνατότητα για τον αναγνώστη να επιλέξει την κατάταξη που τον εξυπηρετεί. Ο έντυπος κατάλογος Ντελόπουλου ήταν θεματικός και αλφαβητικός, όπως αλφαβητικοί αλλά χωρίς χρονολογική ένδειξη είναι και οι τακτικοί κατάλογοι που εκδίδει σε τακτά διαστήματα το Βιβλιοπωλείο της Εστίας για εμπορικούς σκοπούς. Έγινε προσπάθεια να συμπληρωθεί η προηγούμενη καταγραφή και για τα προ του 1985 έτη, στις περιπτώσεις όπου οι εκδόσεις και η χρονολογία τους ήταν δυνατόν να ελεγχθούν με αυτοψία από τις συλλογές της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Βιβλιοθήκης της Βουλής. Ακόμη, προστέθηκαν τίτλοι που εντοπίστηκαν από διασταύρωση στοιχείων με την Εθνική Βιβλιογραφία, την Ελληνική Βιβλιογραφία των Φ. Ηλιού και Π. Πολέμη και επίσης, για την πιο πρόσφατη παραγωγή, από τις καταγραφές του περιοδικού Ιχνευτής, την ηλεκτρονική βάση δεδομένων ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και το τριμηνιαίο βιβλιογραφικό δελτίο της Εστίας, Νέα Βιβλία. Επισημαίνουμε ότι η αναγραφή «Εστία» στο όνομα του εκδότη στους καταλόγους που αφορούν την παλαιότερη περίοδο του οίκου μπορεί να αποδειχθεί παραπλανητική καθώς υποδηλώνει συνήθως το Τυπογραφείο Εστία των Μάισνερ-Καργαδούρη (1892-1944) και όχι τον εκδοτικό οίκο που μας αφορά. Ακόμη και στην ιδιαίτερα επιμελημένη Ελληνική Βιβλιογραφία διαπιστώθηκε σύγχυση στα ευρετήρια, καθώς στο λήμμα «Εστία» υπάγονται αδιακρίτως και οι δύο επιχειρήσεις. Το πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός ότι οι Κασδόνης και Κολλάρος συνεργάζονταν περιστασιακά με το ομώνυμο τυπογραφείο (περίπτωση που δηλώνεται όμως σαφώς στους τίτλους του βιβλίου). Κατά πολύ ασφαλέστερες είναι οι ενδείξεις που περιέχουν το όνομα του Γεωργίου Κασδόνη ή του Ιωάννη Κολλάρου (όπως Εκδότης Γ. Κασδόνης, Εκδόσεις Ι. Δ. Κολλάρου ή Τυπ. Κολλάρου) ή τον πλήρη τίτλο «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», χωρίς να μπορεί πάντως και εδώ να αποκλειστεί ο παράγοντας του ανθρώπινου λάθους. Παραδείγματος χάριν, το έργο του Παναγή Λεκατσά Η εποποιία της πάλης των τάξεων στην αρχαία Ελλάδα του 1946 έχει καταχωρισθεί ως έκδοση Κολλάρου στον κατάλογο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η αυτοψία του τίτλου όμως έδειξε ότι εκδόθηκε από τον Πέτρο Καραβάκο. Στην παρούσα καταγραφή συμπεριελήφθησαν επίσης όσοι τίτλοι περιέχονται στον Κατάλογο των υπ’ αυτού εκδοθέντων βιβλίων εκτός των διδακτικών βιβλίων του Βιβλιοπωλείου της Εστίας του 1928. Αντίθετα, οι τίτλοι που αναφέρονται στους Καταλόγους των εν αυτώ υπαρχόντων βιβλίων, διαθέσιμων για τα έτη 1921, 1929 και 1938, θεωρήσαμε ότι αφορούν τη συνολική εκδοτική παραγωγή που διέθετε προς πώληση το κατάστημα του βιβλιοπωλείου χωρίς να γίνεται διάκριση των εκδόσεων Κολλάρου. Δειγματοληπτικές αναδιφήσεις στις συλλογές των δημόσιων βιβλιοθηκών εντόπισαν πολλούς από τους συγκεκριμένους τίτλους στους καταλόγους άλλων εκδοτών και  μας οδήγησαν στον τελικό αποκλεισμό τους από τον κατάλογο της Εστίας παρά την αμφισημία που δημιουργεί η με έντονα στοιχεία σταθερά επαναλαμβανόμενη αναφορά στους «Κυριωτέρους όρους της συναλλαγής» που προηγούνται του εκάστοτε καταλόγου, ότι «πλην των εν τω παρόντι καταλόγω βιβλίων, εν τω Βιβλιοπωλείω της Εστίας υπάρχουσιν προς πώλησιν και πάντα τα παρ’ άλλων εκδοτών εκδοθέντα διδακτικά βιβλία προς χρήσιν των μαθητών πάντων των σχολείων ως και άπαντα τα επιστημονικά συγγράμματα, φιλολογικά, ιστορικά, νομικά, ιατρικά κλπ.». Ο κατάλογος δεν θεωρείται πλήρης, ιδιαίτερα όσον αφορά στις παλαιές εκδόσεις σχολικών εγχειριδίων που σπανίως φυλάσσονται στις βιβλιοθήκες σε πλήρεις σειρές και στις διαδοχικές επανεκδόσεις τους. Αποτελεί όμως μια βάση εργασίας για τους μελετητές του βιβλίου και της εκδοτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.

Δείτε τον κατάλογο των εκδόσεων της Εστίας (αρχείο excel)