Δημοσιεύτηκε στο μπλογκ της Λεσλί Καπλάν στις 5/11/2021
Πρόσφατα έπεσα πάνω σε μια φράση της υπουργού Βιομηχανίας, Agnès Pannier-Runacher. Μίλησε μπροστά σε ένα ακροατήριο επιχειρηματιών, στις 7 Οκτωβρίου, στην 7η συνάντηση της Bpifrance[1] και αυτό που της ήρθε στο μυαλό ήταν «η μαγεία του εργαστηρίου», όπου «δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τον διευθυντή από τον εργάτη, τον μαθητευόμενο από τον άνθρωπο με τριάντα χρόνια εμπειρίας…». Το εργοστάσιο, γι’ αυτήν, «είναι η υπερηφάνεια της εργασίας […] γιατί όταν πηγαίνεις σε μια γραμμή παραγωγής, δεν είναι τιμωρία, είναι για τη χώρα σου, για τη μαγεία».
Στο μυαλό μας θα ξεπηδήσει η λέξη «γκροτέσκο».
Τι είναι γκροτέσκο; Το ψέμα; Και όχι μόνο αυτό. Το δηλωμένο ψέμα που κανείς δεν το πιστεύει, αλλά όλοι κάνουν ότι το πιστεύουν; Ίσως. Μια διαστρέβλωση της πραγματικότητας, σε κάθε περίπτωση. Και, πώς να το πω, μια έκκληση στη φαντασία.
Φανταζόμαστε μια σκηνή.
Ένας χαρακτήρας, η Agnès P., στην είσοδο ενός εργοστασίου, μοιράζοντας ένα φυλλάδιο, «το εργοστάσιο, αχ το εργοστάσιο, το καλύτερο εργοστάσιο, είναι το καλύτερο δυνατό εργοστάσιο, είναι βρώμικο; αχ όχι τόσο πολύ, είναι επικίνδυνο, αχ όχι τόσο πολύ, είναι επαναλαμβανόμενο, αχ λίγο, δεν πρέπει να ζητάς πολλά, είναι απάνθρωπο, αχ, ο άνθρωπος, ξέρεις, ο άνθρωπος φταίει για όλα… Αλλά είναι μαγικό…»
Ή, πάλι, η Agnès P. με ένα μεγάλο στυλό, γράφοντας στον τοίχο του εργοστασίου: «περάστε, περάστε, είναι μαγικό».
Μας θυμίζει μια άλλη επιγραφή στην είσοδο, όχι ενός εργοστασίου, αλλά εκεί όπου ήδη… Arbeit macht frei[2]…
Το γκροτέσκο συνδέεται με τον τρόμο.
Επιπλέον, δείτε τον Γκόγια, τις «Τρέλες» του.
Υπάρχει ένα χαρακτικό με τίτλο «Τρέλα των ανόητων» το οποίο είναι πραγματικά τρομακτικό, γιγαντιαίο μέγεθος του «ανόητου», άδειο βλέμμα και ηλίθιο χαμόγελο, εισβάλλον σώμα που καταλαμβάνει όλο τον χώρο….
Αλλά ας παραμείνουμε ήρεμοι.
Η «μαγεία», η λάμψη της, τα φώτα της. Η λειτουργία της είναι να δημιουργεί ψευδαισθήσεις, να σβήνει τις διαφορές, την εμπειρία, την εμπειρία της πραγματικότητας και τις λεπτομέρειές της. Ακριβώς όπως η γλώσσα του νεοφιλελευθερισμού, του σημερινού καπιταλισμού, ένας αυτοκινητόδρομος, επίπεδος και λείος, που ξεδιπλώνει και ξεδιπλώνει, χωρίς ανωμαλίες, τη γλώσσα του «μάνατζμεντ».
Μιλάει για «βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους», «κόστος», «κέρδη» και «οργάνωση».
Σκεφτόμαστε με αυτές τις λέξεις.
Και εδώ είναι πάλι αυτός ο χαρακτήρας, η Agnès P., που ανεβαίνει σε μια θεατρική σκηνή και λέει: Πρέπει να είστε ευτυχισμένοι, είναι επιτακτική ανάγκη, και είστε υπεύθυνοι για την ευτυχία σας. Η ευτυχία είναι περισσότερα περισσότερα περισσότερα περισσότερα, περισσότερες δεξιότητες, περισσότερα χρήματα, περισσότερες γνώσεις (τουρισμός), περισσότερα πάντα. Πρέπει να είσαι καλός μάνατζερ, ο καλύτερος μάνατζερ. Το μοντέλο, στην προκειμένη περίπτωση η Agnès P., στροβιλίζεται, το μοντέλο είναι: αθλητικές επιδόσεις. Είναι στο χέρι σας να πετύχετε. Αν δεν πετύχετε, μην πάθετε κατάθλιψη, μην γίνετε loser[3], αλλά ξεκινήστε ξανά, μην τα παρατάτε, στοχεύστε στην κορυφή. Όπως είπε η Μάργκαρετ Θάτσερ, «Τα οικονομικά είναι η μέθοδος. Ο σκοπός είναι να αλλάξει η ψυχή». Η ψυχή, πολύ σημαντική. Πρόσβαση μέσω του αθλητισμού, των βιταμινών, της γιόγκα. Όλα είναι δυνατά, δεν υπάρχουν όρια. Ή αλλιώς, the sky is the limit[4]. Αλλά πρέπει να το θέλεις. Πρέπει.
Εδώ η Agnès P. σταματά, σκέφτεται, αναζητά τις κατάλληλες λέξεις.
Ατομική αυτονομία. Το άτομο μπορεί να είχε συκοφαντηθεί για ένα διάστημα, αλλά πρέπει να είμαστε σοβαροί, το εγώ είναι η βάση, το θεμέλιο. Η διαχείριση του εαυτού είναι το κλειδί για την κοινωνική ενσωμάτωση. Και το άλλο; Ποιο άλλο; Το μοντέλο είναι η εταιρεία. Οι μικρές επιχειρήσεις θα γίνουν μεγάλες. Ενέργεια.
Σιωπή.
Συνεχίζει.
Απόδοση σημαίνει ανταγωνιστικότητα. Δεν πρέπει να φοβόμαστε τον ανταγωνισμό. Ο ανταγωνισμός είναι υγιής. Είθε να κερδίσει ο καλύτερος άνθρωπος, είναι διεγερτικό. Ο ανταγωνισμός είναι για το γενικό καλό. Εξαλείφοντας τους κακούς, όχι, αλλά εξαλείφοντας το κακό, ναι. Όλοι μπορούν να συμφωνήσουν μόνο με αυτό το καθάρισμα από τα κάτω. Και οι διαφορές; Ποιες διαφορές; Είμαστε όλοι ίδιοι, και όλοι συμφωνούμε στο μοντέλο, έχει αποδειχθεί, το όμορφο, το σπουδαίο, το καθαρό, το λευκό, το μαύρο, το πλούσιο, το πολλαπλό, το παθιασμένο, το σοβαρό, το λογικό, το προφανές εν ολίγοις. Εξάλλου, μην διαφωνείτε, τα πάντα, απολύτως τα πάντα, μπορούν να αποτελέσουν μέρος του μοντέλου, αρκεί να είναι ενσωματωμένα. Ενσωματωμένα; Ναι, ενσωματωμένα σε αυτό στο σύστημα. Και πώς ξέρουμε ότι είναι μέσα; Έτσι είναι, το ξέρουμε, ξέρουμε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση και το λαμβάνουμε υπόψη μας.
Σταματάει εκ νέου, κοιτάζει γύρω στο δωμάτιο και χαμογελάει.
Εξού και η σημασία, ας μείνουμε στα αγγλικά, της self help[5], να μην ξεχνάτε ποτέ ότι είστε αυτή η μικρή παρέα μόνοι σας· η χρησιμότητα των προπονητών· όλες οι τεχνικές είναι καλές, αρκεί να λειτουργούν, όπως και η πυγμαχία, ο χορός, η κολύμβηση και η βιολογική διατροφή, όπως και η ψυχοθεραπεία. Ο Φρόιντ· απλώς πρέπει να ξέρεις πώς να τον χρησιμοποιήσεις, η έννοια της κίνησης του θανάτου δεν ισχύει πραγματικά, αλλά ας μείνουμε θετικοί, το να ξέρεις ποιος είσαι είναι πολύ σημαντικό, καθοριστικό μάλιστα, και ο Φρόιντ μπορεί να μας βοηθήσει, ο μπαμπάς, η μαμά και όλα τα άλλα, από πού προερχόμαστε, έκανα μια μικρή θεραπεία, με βοήθησε πολύ, με ανακούφισε, θα έλεγα μάλιστα, βλέπεις από πού προέρχεται· τα προβλήματα, μπορείς να τα αλλάξεις.
Αλλά να είστε προσεκτικοί, για να ζήσετε καλά πρέπει να διευθύνετε καλά τη μικρή σας επιχείρηση, και να γνωρίζετε τους κανόνες, τους κανόνες της κοινωνικής ζωής, η παράβαση είναι παιδαριώδης και τρελή, κανείς δεν το θέλει αυτό. Εξάλλου, ο πρόεδρος Σαρκοζί μίλησε για «επικίνδυνο σχιζοφρενή» και δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε μαζί του. Η τρέλα ως πηγή δημιουργίας είναι μια ιδέα των διανοουμένων. Είναι καλύτερα να είσαι πλούσιος και υγιής παρά φτωχός και άρρωστος, αυτό είναι σίγουρο, τα κλισέ έχουν τα καλά τους σημεία, μας υπενθυμίζουν την αλήθεια.
Η Agnès P. φαίνεται τώρα σοβαρή.
Και έτσι αναπτύσσεται το άτομο, αυτό που φροντίζει για την προσωπική του ανάπτυξη. Η προσωπική ανάπτυξη είναι συνάρτηση του φύλου, της ηλικίας, του επαγγέλματος, του εισοδήματος, των σεξουαλικών και άλλων προτιμήσεων. Οι κατηγορίες αυτές είναι επιστημονικές, προέρχονται κατευθείαν από την αγορά. Βασικά, η προσωπική ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη της αγοράς μέσα στο κεφάλι του ατόμου. Και αυτό που υπαγορεύει τον κανόνα είναι αυτό που πουλάει ή θα μπορούσε να πουλήσει, αυτό που λειτουργεί ή θα μπορούσε να λειτουργήσει, αυτό που παίρνει, όπως λέμε, ή θα μπορούσε να πάρει. Είναι ένα αντικειμενικό πρότυπο, δεν έχουμε βρει ποτέ καλύτερο. Το άτομο πρέπει να ακολουθεί, αλλά να έχει πρωτοβουλία, να προσαρμόζεται, η αγορά κινείται, πρέπει να είσαι σταθερός, να αντιστέκεσαι, να είσαι πάντα έτοιμος, να ανεβαίνεις όλες τις πλαγιές, να έχεις πάντα στο μυαλό σου να κερδίσεις, να κερδίσεις, να κερδίσεις… Πρέπει να πετύχεις, και η επιτυχία είναι ορατή, η τηλεόραση το δείχνει.
Η Agnès P. σταματάει, είναι λίγο λαχανιασμένη, χαμογελάει και υποκλίνεται. Ένα μεγάλο χριστουγεννιάτικο δέντρο εμφανίζεται στη σκηνή και αρχίζει να το στολίζει.
[1] Banque Publique d’Investissement – Δημόσια Τράπεζα Επενδύσεων.
[2] Η εργασία απελευθερώνει. Επιγραφή στην είσοδο του Άουσβιτς.
[3] Αποτυχημένος. Αγγλικά στο πρωτότυπο.
[4] Ο ουρανός είναι το όριο. Αγγλικά στο πρωτότυπο.
[5] Αυτοβοήθεια. Αγγλικά στο πρωτότυπο.
Από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων κυκλοφορεί το βιβλίο της Λεσλί Καπλάν, Αναταραχή. Κομμένη η μαλακία!
Filed under: Αναδημοσιεύσεις | 1 Comment »
ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΔΕΛΦΩΝ 